Marc van der Sterren

‘Boeren worden aan alle kanten uitgeknepen’

Het CDA zet de boer mooi in z’n hemd. Aanvankelijk wilde ik dit stukje beginnen met ‘Het CDA steekt de boer een dolk in z’n rug’, want zo zullen veel boeren het voelen. Maar zo erg is het feitelijk niet.

Uit alle macht protesteerden de boeren op het Malieveld tegen de stikstofregels en tegen de dreiging van een krimp van de veestapel. Zoals altijd kregen ze steun van het CDA, maar nu roept uitgerekend deze partij dat Nederlandse boeren ook best wat minder kunnen exporteren. Onder druk van de agrarische achterban is die tekst tijdens het CDA-congres nog enigszins afgezwakt. Eerst stond er nog dat waarden als duurzaamheid, dierenwelzijn en het inkomen van boeren belangrijker moet zijn dan de exportpositie, nu komt er te staan dat dit ‘in balans’ moet zijn. Voor menig boer die eerder op het Malieveld stond zal dat slechts een doekje voor het bloeden zijn. Na een ferme dolksteek.

Toch was dit eigenlijk de boodschap van D66. Deze partij ziet, zo staat het in hun standpuntenalleen toekomst voor agrarische bedrijven die in evenwicht met hun omgeving produceren’. In feite is dat wat Landbouwminister Schouten al sinds haar aantreden bedoelt met ‘circulaire landbouw’.

Maar D66 is een stadse partij en als Tjeerd de Groot een punt wil maken, komt het wel erg lomp zijn strot uit. “De Nederlandse veestapel moet met de helft inkrimpen”, zegt hij. Dat is meer duidelijke taal dan menig boer aankan. En daarom stond het Malieveld vol boeren.

Want de landbouw kreeg nogal wat te verduren. Eerst de superheffing, dan de fosfaatwet, de nitraatrichtlijn en nu is er het stikstofbesluit. Jaarlijks sluiten zo’n 2.500 boeren in Nederland definitief hun deuren. En of dat nog niet genoeg is, worden ze ook nog rucksichtslos uitgeknepen door de markt. Supermarkten hebben zich daartoe verenigd in vijf inkooporganisaties. En voor de exportmarkt moeten ze aan de strengste eisen voldoen, maar krijgen slechts wereldmarktprijzen uitbetaald.

Boeren worden aan alle kanten uitgeknepen. Het zou tijd worden dat ze van zich laten horen. De vraag is: Waarom komen ze nu pas in actie? Ja, het komt misschien hard aan als iemand zegt dat de veestapel gehalveerd moet worden, maar sinds de jaren 70 is ook het aantal boeren gehalveerd. Ze klagen wel, maar dat ligt in hun aard, dus niemand maakt zich daar druk om.

Failliete boeren rest een bestaan in de marge. Sommigen kunnen na een faillissement terecht bij de sociaal psychologische begeleiding, anderen maken er eind aan. In haar boek Hanenbalken toonde cultureel antropologe Lizzy van Leeuwen aan dat het aantal zelfmoorden onder boeren veel hoger is dan onder andere bevolkingsgroepen.

De Nederlandse exportpositie en de prijzen in het winkelschap hadden hier nooit onder te lijden. Integendeel. Want met hulp van de Rabobank kopen de grote boerenbedrijven de overgebleven productieruimte op en kunnen vervolgens nog goedkoper produceren voor de supermarkt en de op export gerichte multinationals als FrieslandCampina, Vion en ForFarmers.

Het CDA heeft dit landbouwsysteem altijd gesteund. Nu loopt dit systeem tegen zijn grenzen. Het stikstofbesluit toonde dit maar weer eens aan. Ook het CDA ziet dit aankomen en wil voorzichtig meebuigen.

Maar stel dat het CDA daadwerkelijk een draai maakt richting circulaire landbouw. Dan zou dit het hele landbouwsysteem op z’n kop zetten. Met minder export en meer inkomen voor de boer. Gaan dan FrieslandCampina, Vion, ForFarmers en de Supermarkten naar het Malieveld?

En zouden zij dan, net als de onderwijzers, een mogen tractor lenen?

Marc van der Sterren uit Koningslust is journalist en leidt op 15 november om 19.30 uur het debat Boerenkracht op boerderij De Haam in Veulen

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.

Mijn gekozen donatie € -

1 gedachte over “‘Boeren worden aan alle kanten uitgeknepen’”

Plaats een reactie