Afrikaanse landen nemen strenge maatregelen tegen COVID19. Net als in Europa valt het economische leven stil. Maar waar in Europa de angst voor het omvallen van bedrijven overheerst, vreest Afrika meer voor honger dan voor het virus.
In Afrika lijkt het virus nog steeds niet echt voet aan de grond te krijgen. Tot vandaag, 27 mei, zijn er op het grootste continent na Azië minder dan 100.000 coronapatiënten geteld, waar in Europa de tweemiljoen al is overschreden en in Amerika de tweeënhalf miljoen nadert.
Speculaties noemen verschillende oorzaken: het warme klimaat, de jonge bevolking, maar ook het feit dat mensen over het algemeen veel buiten zijn. Afrika is het minst verstedelijkte continent. Ruim 60 procent van de bevolking, in de armste landen zelfs meer dan 80, woont op het platteland. Bejaardenhuizen zijn een westers fenomeen. Ouderen vindt je nauwlijks in de stad. Die gaan naar de familie op het platteland. Maar ook het gebrek aan de juiste statistieken wordt genoemd als belangrijke oorzaak van de lage getallen in de coronastatistieken. En ook het gebrek aan testmateriaal, dat in Afrika nog schrijnender is dan in Nederland. Maar misschien ligt de oorzaak ook wel bij de hevige lockdown die overheden hun burgers opleggen.
In het filmpje hieronder vertelt Alison Sargent hoe de lockdown meer mensen doodt dan het virus zelf. Vooral door hardhandig politieoptreden in Nigeria, Zuid-Afrika en Kenia.
Maar niet alleen het hardhandige politieoptreden eist slachtoffers, de strikte maatregelen rond het bewaren van afstand, het wassen van handen en vooral thuisblijven, staan ver van de dagelijkse praktijk van dichtbevolkte townships waar water en zeep schaars zijn en waar het geld voor het maaltje van vandaag ook vandaag verdient moet worden. Buiten op straat.
Uit onderzoek blijkt dat bijna 70 procent van de inwoners van Afrika direct in de problemen raakt bij een lockdown van veertien dagen. Voedsel en water raken dan op.
Niet alleen in de stad, ook op het platteland waar lokale markten vaak zijn gesloten. En als ze al open zijn (legaal dan wel illegaal), dan is er geen voedsel te krijgen omdat transporten zijn stilgelegd en landsgrenzen gesloten.
Om een idee te krijgen, hier een kort overzicht van nieuws uit enkele Afrikaanse landen:
GHANA – In het noorden van Ghana dreigt hongersnood. Op het platteland overleven ze de jaarlijkse droge periode alleen doordat het gezondste deel van de bevolking in het zuiden gaat werken als arbeidsmigrant. Vanwege de coronadreiging heeft de overheid echter alle voedseltransporten stilgelegd. De arbeidsmigranten zijn plots werkloos en gaan naar huis waar zij dus ook aanspraak maken op de voedselvoorraden die normaal gesproken al krap zijn voor de vrouwen, kinderen en oude van dagen.
ETHIOPIË – Direct na de eerste twee coronadoden op 5 april riep de overheid een lockdown van vijf maanden uit, inclusief een sluiting van de grenzen, het vrijlaten van ongevaarlijke gevangenen, het sluiten van scholen, kerken en moskeeën en andere samenscholingen. Met succes: tot nog toe zijn er in het land slechts zes coronadoden te betreuren.
Wel klaagt de bevolking over baanverlies en geen werk betekent honger. Al voor de coronacrisis daalde de werkgelegenheid en vanwege de lockdown zullen de komende drie maanden nog eens 750.000 banen verdwijnen.
ZUID-AFRIKA – De lockdown veroorzaakt een stijging van de voedselprijzen, waardoor vooral de laagste inkomensgroepen 30 procent meer moeten besteden aan voedsel. Vooral immigranten krijgen het zwaar te verduren. In pretoria stonden duizenden mensen in de rij voor voedselhulp.
In Zuid-Afrika werden vooral alcohol en rookwaren gehamsterd, want gedurende de lockdown zijn deze in de ban. De handel vindt volledig in de illegaliteit plaats. En boeren vrezen een sterke daling van de opbrengstprijzen van hun brouwgerst, wegens de wegvallende vraag. Drankproducenten schakelen over van drank naar alcoholhoudende ontsmettingsmiddelen.
TUNESIË – Ook in Tunesië leidde de lockdown tot werkloosheid en honger, wat op zijn beurt weer tot hevige protesten leidde. Onder migranten steeg de werkloosheid met 53%. Duizend Tunesische arbeiders strandden op de grens met Libië. De lockdown lijkt zijn vruchten te hebben afgeworpen: de lockdown wordt versoepeld en supermarkten mogen hun deuren weer openen.
LIBIË – Eén van de kwetsbaarste groepen gedurende de coronacrisis zijn de migranten. Zoals de bijna 1.500 migranten en vluchtelingen uit heel Afrika in de detentiecentra in het westen van Libië. Velen van hen hebben geprobeerd de oversteek naar Europa te maken maar zijn opgepakt. Mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat corona-uitbraak catastrofaal kan zijn. Vanwege de coronamaatregelen kunnen migranten voorlopig niet meer naar Europa reizen. In Tripoli en andere plaatsen is er geen werk voor hen te vinden, velen hopen terug te keren naar hun land van herkomst.
KENIA – De angst om in quarantaine geplaatst te worden maakt dat Kenianen zich liever niet laten testen. Want eenmaal positief getest, word je opgesloten in een daartoe aangewezen pand. Door de overheid. En dan eist de corruptie haar tol. Zo ervoer Valentine Ochogo die in plaats van de wettelijke veertien dagen 32 dagen werd opgesloten. Ze zou eerst 400 euro moeten betalen, een bedrag dat ze wist terug te brengen tot 60 euro.
TANZANIA – President John Magufuli gaat tekeer als een Bolsonaro en stelt dat het aantal coronaslachtoffers achteruit gaat terwijl hij de cijfers angstvallig geheim houdt. Terwijl eerder in mei de ambassade van de VS waarschuwde dat de ziekenhuizen in hoofdstad Dar es Salaam werden overweldigd. President Magufuli riep de bevolking op de duivel te verslaan door te bidden. En hij maakte een uitzondering op de lockdown voor kerken en moskeeën. Buurlanden maken zich intussen zorgen om Tanzania en over het virus dat de grenzen over dreigt te komen.
OOST-AFRIKA – En of dit alles nog niet genoeg is, blijft het klimaat zijn tol eisen in Afrika. Droogteperiodes worden slechts onderbroken met felle regens die tot dodelijke overstromingen leiden. Oost- en Afrika werd pas nog getroffen door hevige sprinkhaanplagen die duizenden hectares kaalvraten in Kenia, Somalië en Ethiopië, maar opnieuw hangen er zwermen dreigend boven de regio. Sprinkhaanzwermen die 400 keer zo groot zijn als de vorige.
© Marc van der Sterren
Waardeer dit artikel!
Waardeer je dit artikel en wil je je waardering laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.